VİRANŞEHİR TARİHİ

ÜNİVERSİTELER ŞEHRİ VİRANŞEHİR

 Hurri,Mitani,Hitit,Asur,Arami,Pers hakimiyetine giren Viranşehir M.Ö Büyük İskender’in orduları tarafından fethedilerek Selevskosların hakimiyetine girmiştir.Viranşehir M.Ö 2OOO yılında Hititler tarafından kurulan şehir ,M.Ö 163’te önce Romalıların daha sonra Bizanslıların hakimiyetine girince etrafı surlarla çevrilen şehir anlamına gelen TELLA adıyla anılmıştır.Bizans imparatoru Konstantin şehrin adı KONSTANTİNİYE olarak değiştirmiştir.640 yılında İslam hakimiyetine giren şehir TEL MUZİN,TEL MAVZEN adını almıştır.750 yılında Abbasiler ÖRENŞEHİR ismini vermiştir.M.S 2.ve 3. yüzyıllarda etrafı surlarla çevrili olan şehrin sur içinde ve sur dışında onlarca üniversitenin olduğu bilinmektir.Geçmişten günümüze kalan kalan üniversiteler,KIZLAR SARAYI MANASTIRI,HANEFİŞ MANASTIR ve VİRANŞEHİR MARTYRİONU’DUR.Kızlar sarayında her yıl 1000 tane üniversite öğrencisi mezun olup dünyanın dört bir tarafına öğretilerinin yayılması için gönderilmekteydi.O dönmede kültür ve medeniyetin merkezi olan şehir haline gelmiştir.Bunun için Bizans Kralı 2.Justines Viranşehirli Toderayla evlenmiştir.Hanefiş Manastırı olarak bilinen kilise 1.yüzyılda yapılmış olup dünyanın ilk dönem kiliselerindedir..Bu kilise ilk başta şemsiler tarafından kullanılmış daha sonra Hristiyan ve Müslümanlar tarafından kullanılmıştır.Bu ibadethane merkezi üç tane din taradından kullanıldığı halde hiç kimse tapınakta bir tahribat yapmamıştır.Bu da şehrin hoşgörü şehri olduğunu bize göstermektedir.  Şehrin surları 1400 yılında Timur tarafından yıkılıp,şehir yerle bir olmuştur.Ondan sonra şehir viran adını almıştır.Şehir zannedildiği gibi yedi defa yıkılmamıştır.Şu anda şehir antik olan şehrin üstüne kurulumuştur.Uygarlık tarihinin en önemli buluntularından olan ilk ELİPS TEKERLEK o dönemde Viranşehir sınırları içerisinde olan Tel-Halafta bulunması bilim, uygarlık tarihin kilit merkezlerinden olduğunu göstermektedir.4.Murat Bağdat Seferi sırasında Viranşehir’den geçerken gördüğü bir rüya üzerine HZ.EYÜP Peygamberin mezarının yeri bulunmuştur.1192  yılında Selçuklu Sultanı 2.Kılıçarslan  Viranşehir’den geçerken düşmanla karşılaşır ve Habur çayında boğulur ve Viranşehir’de ırmak kenarında gömülür. Şimdi ise Aslan Baba türbesi olarak ziyaret edilmektedir.Yolbilen Köyünde bulunan mozaikler ise kendi kaderine terk edilmiştir.Dikmeler olarak bilinen Martyrion ,Viranşehir’de doğup Mısırda  578’de ölen ve Viranşehir’e getirilen YAKUP BARDANA’nı n gömüldüğü FISILTA MANASTIRI olan yerdir.Viranşehirli Yakup Bardana dağılan Süryani Cemaatini dağılmaktan kurtarıp EVRENSEL METROPOLİT ünvanını tarihte ilk alan kişidir.Tarihte büyük bir bilge ve filozof  Yakup Bardana YAKUBİLİK  FELSESENİNİN kurucusudur.Viranşehir,Osmanlı padişahı Abdülhamit tarafından kurulan Hamidiye Alaylarının 1893’ten itibaren Milli Aşireti Reislğini yapan İbrahim Paşa bu bu görevi üstelenmiştir.Doğu ve güneydoğu Viranşehir’e bağlanmış,Viranşehir doğu ve güneydoğunun ana komuta merkezi olmuştur.Hamidiye Alayları karargah binası bugünkü askerlik şubesi olarak kullanılmıştır.Cumhuriyet döneminde ise Hamidiye Alayları Fransızları bölgeden kovmuştur.Ayrıca Hamidiye Alaylarının komutanı İbrahim Paşa PAŞA KONAĞINI 1905 yıllarında yapmıştır.Viranşehir’de ayrıca antik bir şehrin girişi olduğu tahmin edilen bir YER ALTI ŞEHRİ’nin giriş kapısı bulunmuştur.Şehrin girişi 20 metre bir tünelden oluşmaktadır..Viranşehir’de olan SEFER TEPE’de yapılacak arkeolojik kazı ile GÖBEKLİ TEPE’den çıkan verilerle dünya tarihi yeniden yazılacaktır. Sefertepe DÜNYANIN İLK TAPINAKLARINDAN biri olarak bilinmektedir.Sefertepe M.Ö 9000 ‘de neolitik çağın önemli bir kült merkezi olarak kayıtlara geçmiştir. Viranşehir kaymakamlığı SEFER TEPE’de arkeolojik kazı başlayabilmesi içi 15 000 TL kaynak ayırmıştır. Viranşehir’de 1800’lerde yaşanan DEWRÊŞÊ EWDÎ VE EDÛLİ DESTANININ yaşandığı yerdir.Ayrıca Viranşehir’de Grekler dönemine ait iki adet kitabe bulunmuştur.

ARAŞTIRMACI YAZAR HASAN İDİKURT ANISINA

 PROJE KOORDİNATÖRÜ:  VİRANŞEHİR EĞİTİM GÖNÜLLÜLERİ DERNEĞİ  ADINA MEHMET ALİ BASIK                                                                                          

Yorumlar