Azot, toprağın orijini olan kayada hiç yoktur veya çok az miktarda vardır. Topraktaki azotun hemen hemen hepsi havada bulunan gaz halindeki azottan gelmektedir. Havanın büyük bir kısmı ( yaklaşık olarak 4/5' i ) azot ve geri kalan kısmı ise oksijendir. Çok az miktarda da karbondioksit ve diğer gazlar vardır. Hava azotunun çoğu yonca, korunga, üçgül, hayvan bezelyesi, fasulye, nohut, bakla, soya fasulyesi, fiğ vb. gibi baklagil bitkileri yoluyla toprağa ilave edilmiş olur. Havanın serbest azotu bu bitkilerin köklerinde yaşayan çok küçük canlılar yoluyla köklerin üzerindeki nodül denilen yumrucuklar içerisinde toplanır. Baklagil olmayan buğday, mısır, şeker pancarı, pamuk vb. gibi diğer bütün bitkiler tarafından toprağa ilave edilen azotu kullanırlar. Bu azotun toprakta yeteri kadar bulunmadığı hallerde azot ihtiyacı azotlu gübrelerden temin edilir.

Topraktaki azotun kaynağı, organik maddedir; yani toprakta kalan bitkiler ve hayvansal artıklarıdır. Bu nedenle organik maddesi az olan toprak genellikle azot bakımından fakir topraktır. Toprak organik maddesinin çürüyüp parçalanması sonucunda meydana gelen azot, bitkiler tarafından kullanılır. Topraktaki total azot miktarı genellikle %0.05 ile %0.2 arasında değişmektedir.

Bitkiler azotu genellikle amonyum ( NH+4 ) ve nitrat ( NO-3) halinde olmak üzere iki şekilde, suda erimiş iyonlar olarak alırlar. Bitkilerin kullanabileceği formlardaki bu azot topraktaki total azotun %2' si kadardır. Amonyum halinde olanlar nitrat azotuna kıyasla toprakta daha iyi tutunurlar ve yağışlarla toprak derinliklerin yıkanmaları daha az olur. Amonyak azotunun toprakta daha iyi tutunmasına karşılık, toprak yüzeyinde bırakıldığında özellikle kireç topraklarda ve sıcakta, gaz haline geçerek kaybolma tehlikesi vardır. Bu nedenle gerek amonyak ve gerekse nitrat halindeki azottan bitkilerin en iyi şekilde yararlanmasını temin edecek tedbirleri almak, iyi bir çiftlik için, gerekli olmaktadır. Bu tedbirlere ilerde gübreler ve özellikleri kısmında değinilecektir.