Bitki gelişmesi bakımından etkili toprak derinliği, toprak yüzeyinden bitki köklerinin aşağıya doğru gelişmesini esas itibariyle durduran bir kata kadar olan düşey mesafedir.

         Engelleyici kat, kaya, kum, çakıl, ağır kil veya çimentolanmış bir kat (örneğin, kaliçe  olabilir. Etkili toprak katı, içinde organik madde bulunan, bitki kökleri ve mikroorganizma faaliyetiyle kesif bir çözünmeye ve fiziksel, kimyasal, biyolojik olaylara sahne olan bir kattır. Saf kum-çakıl, moloz, yumuşak kireç, henüz biyolojik bir aktiviteye sahip olmayan eski deniz ve göl yatakları olan kil, marn ve çakıllı katlar da etkili toprak katından sayılmazlar.

       Etkili toprak katı, toprak oluşum faktörleri tarafından oluşturulur. Yerinde oluşmuş topraklarda ana madde ve ana kaya etkili toprak derinliğinden sayılmaz. Ana maddeden ayrı olarak mütaala edilen etkili toprak katı, genel olarak organik maddece zengin, kültür bitkilerinin kökleri ve mikroorganizma faaliyeti fazla ve yoğun bir çözünmeye sahne olan kattır. Saf kum, saf çakıl, moloz, yumuşak kireç katı ve henüz biyolojik bir faaliyete sahip olmayan eski deniz ve göl tabanlarında oluşmuş kil, marn ve çakıllı katlar da bu derinliğe dahil değildir.

        Çoğu ürünlerin kökleri elverişli bir toprakta 90 cm veya daha derine uzanır. Bitkiler, su ve besin maddelerini üst topraktan almakla birlikte, yapılan denemeler 150 cm' ye kadar olan derinliğin bitki gelişimini önemli derecede etkilediğini ve bitkiler için yararlı olduğunu göstermiştir. Maksimum üretim sağlamak için topraklar en az 180 cm derinliğe sahip olmalıdır. Sert pen, şeyl, kaba çakıllı veya sıkı geçirimsiz katlar gibi materyal veya şartlar toprak derinliğini sınırlandırır. Bunları değiştirmek hemen hemen imkansızdır. Diğer taraftan, yüksek bir su tablası kök gelişmesini sınırlandırabilir, fakat bu, genellikle drenaj ile düzeltilebilir.

       Derin, iyi drene olan ve arzulanan bünye  ve yapıya sahip topraklar çoğu bahçe ve süs bitkilerini yetiştirmeğe uygundur. Derin topraklar aynı bünyeye sahip sığ topraklardan daha fazla bitki besini ve su tutabilir. Toprağın derinliği ile bitki besini ve su tutma kapasitesi özellikle az sulama ile veya sulamasız yetiştirilen tek yıllık ürünlerden alınan verimi sıklıkla belirler. Sığ topraklarda yetişen bitkiler aynı zamanda derin topraklarda yetişenlerden daha az mekanik desteğe sahiptir. Sığ topraklarda yetişen ağaçlar rüzgar tarafından derin topraklarda yetişenlerden daha kolay devrilip sürüklenir.